อย่าไปหมกมุ่นกับเรื่องค่าความชื้นสัมพัทธ์ หรือค่า relative humidity (RH) ที่ผู้ผลิตเขาแนะนำเลยครับเพราะมันเป็นค่าเปรียบเทียบซึ่งเขาแนะนำสำหรับประเทศเขา (USA) และใช้ไม่ใด้สำหรับประเทศไทย
Relative humidity ชื่อก็บอกแล้วว่าเป็นค่า relative ไม่ใช่ค่า absolute ไม้ของกีตาร์มันไม่สนใจหรอกครับว่า RH จะมากหรือน้อยแต่มันจะยืดหรือหดตามปริมาณความชื้นทั้งหมด (water vapor density) ที่มีอยู่ในอากาศเท่านั้น ลองดูตัวอย่างง่ายๆจากกราฟด้านล่างครับ
สมมุติว่าตอนนี้คุณนั่งอยู่ที่บ้าน อุณหภูมิ 28 องศา C เครื่องวัดความชื้นแสดงค่า RH = 50% คุณคิดใช่ไหมว่ากีตาร์ของคุณปลอดภัย?
คำตอบก็คือไม่ปลอดภัยถ้าคุณเชื่อคำแนะนำของผู้ผลิตครับเพราะค่า RH 45-55% นั้นเขาวัดที่อุณหภูมิในโรงงานเขาคือ 20 องศา C (68 องศา F) ถ้าที่โน่นมีไอน้ำในอากาศปริมาณเท่ากับบ้านคุณ RH จะสูงถึง 80%
สรุปใด้ว่าค่า RH ไม่มีความหมายถ้าไม่ระบุอุณหภูมิครับ
การขยายตัวของไม้เมื่อเจอความชื้นและอุณหภูมิสูงความจริงแล้วปัญหาใหญ่ของกีตาร์ก็คือการหดตัวของไม้ (shrinkage) เมื่อเจอความชื้นต่ำแต่ผมจะไม่พูดถึงเพราะมันไม่ใช่ปัญหาในบ้านเรา ไม้ของกีตาร์จะมีปริมาณความชื้นอยู่ประมาณ 8% ตอนออกจากจากโรงงาน เนื่องจากไม้เป็นว้สดุที่ดูดและคายความชื้นตลอดเวลาดังนั้นความชื้นในเนื้อไม้จึงขึ้นอยู่กับอุณหภูมิและความชื้นของอากาศรอบตัวมันตามตารางข้างล่างครับ (
http://www.fpl.fs.fed.us/documnts/fplrn/fplrn268.pdf)
Equilibrium moisture content (EMC) คือปริมาณสมดุลย์ของน้ำในเนื้อไม้ที่ขึ้นกับ RH (ยิ่งสูงยิ่งอมน้ำ) และอุณภูมิของอากาศ (ยิ่งสูงยิ่งคายน้ำ) เมื่อไม้ดูดน้ำเข้าไปมันก็จะขยายตัวตาม tangential และ radial planes ไม้หน้าและไม้หลังก็จะขยายตัวไปดันไม้ข้างที่ขยายน้อยมากทำให้กีตาร์ท้องป่องและ action สูง ถ้าไม้ทีทำ brace ขยายตัวน้อยกว่าก็อาจทำให้ bracing หลุดใด้ด้วยครับ
ไม้ชนิดต่างๆจะมีสัมประสิทธิ์การหดตัวไม่เท่ากันแต่ก็มีฝรั่งเขาทำตารางคำนวณมาให้แล้วครับ
http://www.woodweb.com/cgi-bin/calculators/calc.pl?calculator=shrinkageผมลองคำนวณการขยายตัวด้านข้างของไม้หน้า sitka spruce ในกีตาร์ทรง dreadnought เมื่อความชื้น (RH) และอุณหภูมิเพิ่มจาก 55%@70F เป็น 90%@90F โดยใช้ค่า EMC จากตารางข้างบนและใด้ผลลัพท์ดังนี้ครับ
ในเงื่อนไขข้างบนไม้หน้าจะขยายตัว = 6.1 มม. ในขณะที่ไม้ข้างที่ขยายตัวในแนวขนานกับเกรนจะขยายตัวน้อยกว่าห้าเท่าคือประมาณ 1.2 มม. เมื่อไม้หน้าขยายตัวไม่ใด้เพราะติดไม้ข้างมันก็จะโก่งตัวทำให้ท้องป่องขึ้นแต่และ action สูงขึ้นขนาดรู้สึกใด้แน่นอนแต่มันก็ไม่ใด้ป่องถาวรนะครับ พอความชื้นลดมันก็ยุบกลับไปเหมือนเดิม ดังนั้นเวลาเอากีตาร์ไปเซ็ทอัพไม่ควรทำตอนอากาศชื้นมากๆเพราะพออากาศแห้งแล้วมันจะ buzz
อีกเรื่องที่ควรระวังคืออย่าทิ้งกีตาร์ใว้ในที่อับชื้นนานๆ ผมเคยลืมเอากีตาร์ Martin ทิ้งใว้ในรถตอนฝนตกทั้งคืน พอเอาขึ้นบ้านก็เจอ bracing หลุดครับ
ไม้ laminate นั้นขยายตัวแค่ 1/10 ของไม้ solid จึงไม่เจอปัญหานี้แต่อย่าลืมว่ากีตาร์ solid top ก็เจอปัญหาความชื้นเท่าๆกับ all solid นะครับ เผลอๆจะหนักกว่าด้วยซ้ำเพราะไม้ข้าง laminate มันไม่ขยายตัวตามไม้หน้า solid เลย
